Blogia
Guarani

ÑE'ÊPAPÁRA: CARLOS CLETO CAÑETE

 

ÑE’ÊPAPÁRA (POETA): CARLOS CLETO CAÑETE

Leer original (hacer clic) en: http://groups.google.com.py/group/guarani-nee/web/epapra-carlos-cleto-caete

Heñoi’akue Itakuruvi de la Cordillera-pe, ary 1943-pe. Ñe’êpapára katupyry imitâ guive oñanduva’ekue mborayhu ijojaha’va ñane ñe’ê Guaraníre. Oñemoarandu itávape ha upéi ikaria’ývo ouva’ekue oiko Paraguaýpe. Oike oñemoarandu Escuela Municipal de Arte Escénico-pe ha upépe avei oñepyrû oike ñoha’ânga atýpe. Ohai heta ñe’êpoty Guarani ñe’ême ha’evoi omyasâiva’ekue ñane retâ tuichakue javeve ha avei ambue tetâ rupi.

ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANÍme heta tembiapo porâ ojapo. Omoheñói ha omotenonde kuatiahaipyre “Paraguái ñe’ê myasâi”. Ohai “Takuare’ê potymi”, “Chakoréva ñande ru”, “Ñu kañy mba’e poty” ha hetave ambue ñe’êpoty.

Al escribir estas líneas, deseo rendir un justo y merecido homenaje en el GRUPO GOOGLE GUARANI ÑE’Ê, a CARLOS CLETO CAÑETE. A él lo conocí a principios de 1980, cuando era un orgulloso y activo integrante de la Embajada Artística de la Municipalidad de Asunción, con la cual recorrió todo el Paraguay y varios países, difundiendo la poesía Guarani. Lastimosamente, luego de casi 40 años de servicio y tras sufrir una dolencia cerebro-vascular la Municipalidad de Asunción lo jubiló con una paupérrima remuneración. En general, en el Paraguay, esa es la miserable “paga” que reciben quienes dedican su vida a la actividad cultural y artística.

En 1985 fundamos el ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANI y tiempo después CARLOS CLETO CAÑETE se sumó a nuestra legión de soñadores. Con él, el General Miguel Angel Yegros, Aníbal Burgos Martínez, Porfiria Orrego Invernizzi, Rubén Rolandi, Roque Jacinto Lovera y Jorge Antonio Amarilla, entre otros; nos tocó recorrer desde 1988 todo el Paraguay promoviendo nuestra Lengua y Cultura Guarani. Sin embargo, fueron muchas más las veces en que con Carlos Cleto Cañete nos tocó viajar en ómnibus -de día o de noche- a lejanos lugares a realizar charlas o jornadas con los docentes del interior, así: General Aquino, Chore, Arroyos y Esteros, Emboscada, Atyra, Tovatî, Pirivevúi, Itakuruvi de la Cordillera (su pueblo natal), Karaguatay, Villarrica, Ka’aguasu, San Joaquín, Pastoreo, Campo 9, Repatriación, Ka’asapa, Maciel, Buena Vista (San Francisco), Juty; Edelira, Encarnación, San Juan Bautista, Paraguari, Karapegua, Aka’ái, Yvyku’i, Ky’indy, Ciudad del Este, Pilar, Pedro Juan Caballero, Villa Hayes, Ñemby, Villeta, Guarambare, Ita, Itaugua, Aregua, Luque, Limpio y otras ciudades.

CARLOS CLETO CAÑETE jamás pidió un solo Guarani por sus participaciones, siempre estaba dispuesto a todo, con optimismo y un gran profesionalismo.

Hace casi 10 años él se encuentra en cama, inmovilizado, debido a los sucesivos derrames cerebrales que sufrió. Desde aquí lleguen a él nuestra solidaridad y nuestros deseos de recuperación.

Maitei horyvéva opavavépe

David Galeano Olivera

(ATENEO Motenondehára)

ateneoguarani@tigo.com.py

CARLOS CLETO CAÑETE ÑE’ÊPOTY (POESÍAS)

ÑEMBOKIHARE

Ohai: Carlos Cleto Cañete

I

Tamombe’umi ñemihapete

Tapeikuaami ñembokihare

Mba’éichapara’e ijuru hâimbe

Chugui nahembýi mba’eve ahê

II

Oguata jave nga’u pehecha

Hetyma ñepâ, humby karape

Hova kucha’â, hopepi vosa

Tekove japu, resa pili’u

III

Ha pe ipire ku hechapyrâ

Iñakârague okúi okuipa

Ikarachapa ojapelecha

Itî ipuku mombyry ohetû

IV

Mokôi hâigue’a ojuasajuasa

Kure ka’aguýre ñama’êmba

Ipochy jave iñapekûmbe

Oñe’êrângue omohûmohû

V

Ipo kaguare, ikuâ karêmba

Ikorochopa guata jekutu

Pysâpe puku, pypyte apu’a

Ha’ete jagua ni nopyrûmbái

VI

Ha cheresarái namombe’upái

Nohendupurâi ha tuicha iju’ái

Upéva rehe oiméne ra’e

Chugui hesarái iñembokihare

TÁVA GUARANI

Ohai: Carlos Cleto Cañete

I

Itakuruvi táva Guarani

Arapy mimbi Paraguáy poty

Purahéi pyahu nde réra he’i

Ndepype aî ku che mborayhu

II

Ha tamombe’u ku añetegua

Porâ rerekua Y’âguy syry

Hesakâ asy tetâ jeguaka

Na’ikâiva’erâ imemby ruguy

III

Ko táva rayhu ñamotenonde

Ha ñambohape ha’e taipotî

Tove tohua’î néike toĝuahê

Mbohupameme ñamohuĝuaitî

IV

Che Itakuruvi ha che Itakoty

Pe amambái roky chupe oañuâ

Ha ikuarahy’â ysapy otyky

Mbytépe osyry ogueru vy’apa

V

Che táva porâ Itakuruvi

Ko che maitei ha che aguyje

Chembo’ehare tacherendumi

Mbo’erogami akóipa oime

VI

Arovy’aite ko ñane retâ

Ambojerovia ijyvy resâi

Taipyahu pojái ñe’ê Guarani

Itakuruvi ha che Paraguáy

GUARANI RÓGA PYAHU

Ohai: Carlos Cleto Cañete

I

GUARANI RÓGA pyahu omo’âma kuarahy

Ha iguýpe ñandeaty hetaite umi peky

Ñambo’e ñamoarandu hesakâne haperâ

Jahayhu ñane retâ Paraguáy jarohory

II

ATENEO rogaguy Guarani mba’e pyahu

Mba’apógui hokypu oikuaáma tetâygua

Ñepi’â ikuatia ipotîva popyhy

Anichéne jajevy ñane irû amo Tupâ

III

Ñamoirûke mbaraka tâ, tâ, tâ Guaraniete

Arpa-púpe hendive néike néi japurahéi

Vy’apópe ojopohéi tahyapúke tetia’e

ATENEO topayve ñambogue ñande y’uhéi

IV

Ha py’ỹike jajohéi typeípe jaiguyru

GUARANI RÓGA pyahu ojopóiva pe Tupâ

ATENEO ja’eha rogaguýpe ñandeaty

Paraguáy jarohory tahesâi tokakuaa

(Homenaje al ATENEO, por la inauguración de su local llamado GUARANI RÓGA)

0 comentarios