Blogia
Guarani

ARSENIO ERICO: GUARANI HA CASTELLANO-PE

ARSENIO ERICO: GUARANI HA CASTELLANO-PE

Ohai: David Galeano Olivera

Leer orginal (hacer clic) en: http://groups.google.com.py/group/guarani-nee/web/arsenio-erico-guarani-ha-castellano-pe

Ko 30 jasyapýpe Arsenio Pastor Erico Martínez omboty’arâmo’â 95 ary. Ha’éniko heñóikuri 30 jasyapy 1915-pe ha omano’akue 23 jasypokôi 1977, Buenos Aires-pe..Arsenio Erico niko ha’eva’ekue vakapipopora’âhára ojehecharamoveva’ekue 1930 guive haimete 1950 peve. Este 30 de marzo Arsenio Pastor Erico Martínez hubiera cumplido 95 años. Él nació en Asunción el 30 de marzo de 1915 y falleció en Buenos Aires el 23 de julio de 1977. Arsenio Erico fue el futbolista paraguayo más destacado entre 1930 y 1950.

Hekove pukukue javeve Arsenio Erico ojeherókuri heta hendáicha; péicha, oje’e chupe: el Saltarín Rojo, el Rey del Gol, el Semidios, el Hombre de Goma, el Paraguayo de Oro, el Mago, el Duende Rojo ha hetave ambue hendáicha. Opavavénte ohecharamo ha omomba’eguasu pe ikatupyry vakapipopo ñeha’âme. A lo largo de su vida Arsenio Erico recibió varios apelativos, así: el Saltarín Rojo, el Rey del Gol, el Semidios, el Hombre de Goma, el Paraguayo de Oro, el Mago, el Duende Rojo, entre varios otros. Todos ponderaban su extraordinaria capacidad futbolística.

Arsenio Erico oñepyrûkuri oha’â vakapipopo Nacional-pe, ñane retâme; ha upe rire, ombojoapy hembiasa Independiente de Avellaneda, Argentina-pe. Federación Internacional de Fútbol Asociado (FIFA) he’i hese ha’eha vakapipopora’âhára Paraguaygua itenondeveva’ekue opaite ára ha péicha avei oî umi vakapipopora’âhára ikatupyryve ha herakuâporàve’akue ko Suramérikape. Erico omoingejepékuri 293 jey vakapipopo yvyrakuápe; ha upévare avei oje’e hese ha’eha pe hetave omoingeva’ekue Argentina vakapipopo rembiasakuépe. Avave ndohupytýi chupe upe mba’épe. Oî he’íva aipo Ángel Labruna, ombojojahague Erico-pe vakapipopo ñemoingépe; áĝa katu, Erico ohupyty upe mba’e guasuete sa’ive vakapipopo ñeha’âme. Arsenio Erico inició su vida futbolística en el Nacional de Paraguay y posteriormente brilló por su condición goleadora en el Independiente de Avellaneda, Argentina. La Federación Internacional de Fútbol Asociado (FIFA) lo considera como el mejor jugador paraguayo de todos los tiempos y asimismo como uno de los mejores futbolistas sudamericanos. Erico llegó a meter 293 veces la pelota en el arco rival; y por eso es considerado el máximo goleador en la historia del fútbol argentino. Nadie logró igualarlo en esa condición. Algunos lo comparan con Ángel Labruna, quien también logró convertir esa cantidad de goles; sin embargo, Erico tiene el mejor promedio ya que los convirtió en 183 partidos menos.

Arsenio Erico ramói ha jarýi ouraka’e Italia-gui; ha ipehênguekuéra apytépe oî heta vakapipopora’âhára, ary 1909 guive. Los abuelos paternos de Arsenio Erico fueron italianos; y entre sus parientes se cuenta a varios futbolistas, a partir de 1909.

Arsenio oñepyrûkuri oha’â Nacional, Paraguaygua, vore peteîháme orekórôguare 15 ary. Arsenio empezó a jugar en la primera división del Nacional, de Asunción, cuando tenía 15 años de edad.

1932-pe oñepyrûkuri upe Cháko Ñorâirô ha Arsenio imitârusúva gueterei ndaikatúikuri ohó oipysyrô ñane retâme; jepémo upéicha, oñehenoi’akue ichupe oha’â haĝua vakapipopo Kurusu Pytâ rérape, oñembyatývo pirapire umi ñorâiirôhára ojejapi ha hasykatúvape ĝuarâ; ha upérô niko opavavénte ohecharamo Erico-pe, ohórôguare oha’â Argentina-pe. Upeichahápe Independiente-ygua ojerurékuri ichupe opyta haĝua hendivekuéra ha ha’e omoneívo, omboguapýkuri héra kuatiáre. Ministerio de Defensa ñane retâmegua -ñaimégui ñorâirôme Bolivia ndive- omoneíkuri ijeho Argentina-pe, upépe omoñepyrû haĝua pe tape omimbi ha ojajáiva, avavéva ndohupytýiva áĝa peve ñane retâme. En 1932 se inició la Guerra del Chaco y como Arsenio era muy joven no participó como combatiente; sin embargo, fue convocado para integrar una gira en la selección de la Cruz Roja a fin de recaudar fondos para asistir a los combatientes heridos y enfermos. En esa gira Erico demostró sus grandes virtudes a los argentinos. A raíz de ello, se le acercaron dirigentes de varios clubes y los de Independiente lo convencieron, firmándose el contrato. Debido a la guerra con Bolivia, el Ministerio de Defensa Paraguayo le concedió un permiso especial. Fue así que Erico inició su brillante carrera en Argentina, hasta hoy no superada por ningún otro compatriota.

Oha’â’ypy Argentina-pe ára 6 jasypo 1934-pe, Independiente ombohovakérôguare Boca Juniors-pe. Upérô Arsenio noñeñandukáikuri. Orekókuri 19 ary. Boca Juniors rire Independiente oha’âkuri Chacarita Juniors ndive ha upérô Erico omoinge peteî umi 293 omoingétava apytégui upe ára guive. Debutó en la Argentina el 6 de mayo de 1934, cuando Independiente se enfrentó a Boca Juniors. En ese partido Arsenio no se hizo sentir. Tenía 19 años. Después del partido con Boca Juniors, Independiente jugó contra Chacarita Juniors y Erico logró el primero de los 293 goles que convertiría desde esa fecha.

Umi tapicha ikatupyryvéva vakapipopo rembiasakuépe he’ivoi Independiente 1938 ha 1939 guare oîhague umi atyha oha’âporâvéva vakapipopo apytépe, ko yvy ape ári. Independiente ndive ojehecharamo avei Real Madrid oha’âhápe Alfredo Di Stéfano ha Brasil 1970 guare oha’âhaguépe Pele ha ambue. Expertos en materia futbolística ubicaron al Independiente de 1938 y 1939 como uno de los mejores equipos de la historia mundial junto al Real Madrid de Alfredo Di Stéfano; y el Brasil de 1970 con Pelé y otros.

1942-pe Arsenio ipochy Independiente ruvichakuéra ndive ha upémarô oujey ñane retâme. Ko’ápe oha’âjeýkuri Nacional-pe ha oha’âporâitereiraságui Nacional osêmi tenda peteîhame. Upe aja, oîkuri Argentina-pe heta ojoguaséva Erico-pe; jepémo upéicha Independiente nohepyme’êjepéi chupe; upévare 1943-pe, Arsenio ojevyjey Independiente-pe. En 1942, Arsenio tuvo problemas con los dirigentes del Independiente y; debido a eso, retornó al Paraguay. Aquí volvió a jugar por Nacional donde realizó una brillante campaña que culminó con Nacional en el primer lugar: campeón. Entre tanto, en la Argentina, Independiente recibió ofertas por Erico pero el Independiente no lo vendió; posiblitando el retorno de Arsenio en 1943.

Ipahápe, Independiente ohepyme’êkuri ichupe -hete kane’ôve jave- Huracán-pe. Upépe oikejepékuri 7 vakapipopo ñeha’âme, omoinge’ỹre mba’eve; ha upéicha avei omoĝuahê ijapýpe hembiasa vakapipopo ñeha’âme. Finalmente, el Indpendiente lo vendió -con el físico muy golpeado- al Huracán, donde llegó a jugar siete partidos, sin marcar ningún tanto; cerrando de esa forma su fabulosa carrera futbolística.

Oujeývo ñane retâme, Arsenio oha’â ha upekuévo avei oisâmbyhy Nacional-pe, 1949 pukukue javeve. Nacional osêkuri umi itenondevéva apytépe, tenda mokôiháme, Guarani rapykuéri. Upérô añoite Erico oisâmbyhyjepe peteî atyha, upéi araka’evéma. Al volver al Paraguay, Arsenio jugó y simultáneamente dirigió a Nacional, durante todo el año 1949. Su equipo se ubicó entre los mejores, ocupando el segundo lugar, por detrás de Guarani. Esa fue la única vez que entrenó a un equipo, luego nunca más.

Upéi, ohojey Argentina-pe, oikohaguépe omano meve ha sapy’apy’a oumimi ñane retâme oñandúvo ipehênguekuérape. Upéi, 1960-pe, omendákuri Aurelia Blanco-re, argentina-ygua. Jepémo omenda hikuái, ha’ekuéra naiñemoñaréi. Luego, fue a vivir a la Argentina hasta su muerte y de cuando en cuando venía al Paraguay a visitar a sus familiares. En 1960 se casó con Aurelia Blanco, argentina. Pese a haber contraído matrimonio, la pareja no tuvo hijos.

Ary 1977-pe Arsenio retyma asu oñembyai ha oñekytîkuri ichugui. Upéva rire omano koraso rasýgui, ára 23 jasypokôi 1977-pe. Argentina tuichakue javeve, hetaiterei tapicha ombyasy imano. Peteî aty ndetuichapajepéva omoirû chupe Morón tyvyty peve, oñeñotỹhaguépe. En el año 1977 la pierna izquierda de Arsenio tuvo complicaciones y le fue amputada. Poco tiempo después, falleció a causa de un paro cardiaco, el 23 de julio de 1977. Toda la Argentina lloró su muerte y una gran multitud lo acompañó hasta el cementerio de Morón, donde fue sepultado.

Heta ary rire ha heta kuatia oñemyenyhê rire, 2009-pe, oñemoneíkuri Arsenio Erico jereru ñane retâme. Hasy peve, 26 jasykôi 2010-pe, Arsenio retekue oñemohendákuri Paraguay Vakapipopo Rógape: “Defensores del Chaco”-pe. Péicha, Arsenio Erico oujeýkuri ñane retâme opytaitévo, py’aguapýpe. Luego de muchos años y varios trámites, en el año 2009, se autorizó la repatriación de Arsenio al Paraguay. Por fín, el 26 de febrero de 2010, los restos de Arsenio fueron depositados en un mausoleo en la Casa del Fútbol Paraguayo: “Defensores del Chaco”. Así, Arsenio Erico volvió para quedarse definitivamente en nuestro país, en paz.

Homenaje al Gran Arsenio Erico y a los compatriotas Domingo Ramos y Margarita Sánchez (propietarios de la Revista y Radio Arsenio Erico, de Nueva York, EEUU) y Julie Peralta (colaboradora)

por valorar, lejos de la patria, la figura del gran paraguayo Arsenio Erico

0 comentarios