Blogia
Guarani

JOSÉ ASUNCIÓN FLORES, GUARANÍME

JOSÉ ASUNCIÓN FLORES, GUARANÍME

Ohai: David Galeano Olivera

Leer original (hacer clic) en (http://cafehistoria.ning.com/profiles/blogs/jos-asunci-n-flores-gua...)

Leer también en (http://dgaleanolivera.wordpress.com/jose-asuncion-flores-guaranime/)

 

José Asunción Flores

 

            JOSÉ ASUNCIÓN FLORES, PUMBASY apohare, niko heñoi’akue ára 27 jasypoapy ary 1904-pe, Chacarita, táva Paraguaýpe. Isýniko María Magdalena Flores (aojoheihára) ha itúvakatu Juan Volta (mbarakambopuha). José Asunción imitâ’i guive omba’apóma, kuatiambyatyhára ha sapatumopotîhárarô, oipytyvô haĝua isýpe ha jeko peteî ára, orekórô 11 ary, ho’ákuri tahachi poguýpe omondárôguare mbujape pehê hembi’urâ. Upérô, ha “omopotî” haĝua hembiapo vaikue, oñembohasa chupe Tahachi Mba’epurory Mbo’ehaópe. Péicha oñepyrûkuri iñemoarandu puraheikuaápe. Imbo’eharakuéniko Mariano Godoy, Eugenio Campanini, Nicolino Pellegrini ha Salvador Déntice. Pya’évoi itenonde iñemoarandúpe, upévare oñeme’êkuri pe trombón peteîha. Avei Félix Fernández ohekombo’ékuri chupe ha upéikatu oikuaara’â violín Carlos Esculies ha Fernando Centurión ndive. Mboriahu hekópe, José Asunción Flores omba’apo hapicha mba’epuhárakuéra ndive ha upeichaha rupi niko ohenduka ñepyrû umi ipumbasy. Arateî jave katu ojapómi aty guasu ijatyhápe ñe’êporâhaihára ha puraheihára. Péicha ha’e oñakârapu’â ha mbeguekatúpe omyasâi hembiapo ñane retâ ha ambue tetâ rupi. Ndojokupytýigui hemiandúpe tetâ ruvichakuéra ndive, oñemosêkuri ñane retâgui ha upeichahápe oikundaha heta ambue tetâ rupi. Ohoraê Argentina-pe ha  heta oguata rire, ohasa rire heta tetâ rupi, oĝuahêjepékuri Rusia-pe ha upégui ojevyjeýkuri Argentina-pe. Flores omanókuri Buenos Aires-pe ára 16 jasypo ary 1972-pe. Are rire, 1991-pe, Alfredo Stroessner ho’a rire, hetekue ojegueru ñane retâme ha oñeñotỹ pytu’urenda ogueraháva héra ha Manuel Ortiz Guerrero réra oîháme, Paraguaýpe. JOSÉ ASUNCIÓN FLORES, el creador de la GUARANIA, nació el día 27 de agosto del año 1904, en la Chacarita, barrio de la Ciudad de Asunción. Su madre fue María Magdalena Flores (lavandera) y su padre fue Juan Volta (guitarrista). José Asunción trabajó desde muy niño como recolector de cartones y lustrabotas a fin de ayudar su madre; y un día, cuando tenía 11 años, fue detenido por la Policía por robar un pedazo de pan. De castigo se lo envió a la Banda de Música de la Policía. Así empezó sus estudios musicales. Sus maestros fueron Mariano Godoy, Eugenio Campanini, Nicolino Pellegrini y Salvador Déntice. Rápidamente se destacó, lo que le valió para ocupar el primer trombón. También Félix Fernández fue su instructor. Luego estudió violín con Carlos Esculies y Fernando Centurión. La precariedad lo obligó a trabajar tocando en pequeños conjuntos. Fue precisamente en esas ocasiones que hizo escuchar sus primeras guaranias. Organizaba reuniones artísticas de las cuales participaban representantes del mundo literario y musical. De esa manera fue progresando y lentamente fue ganando prestigio en nuestro país y en el exterior. Por causa de sus diferencias ideológicas con los gobernantes, fue exiliado deambulando tristemente por varios países. Su primer país de exilio fue la Argentina y de allí hizo un largo recorrido hasta llegar, luego de pasar por varios países, a Rusia y de allí, tras varios años, retornó a la Argentina. Flores murió en Buenos Aires, el 16 de mayo de 1972. En 1991, luego de la caída de Alfredo Stroessner, los restos de Flores fueron repatriados al Paraguay, para descansar en la plaza que lleva su nombre y el de su amigo Manuel Ortiz Guerrero, en Asunción.

 

            Pumbasy niko ha’e mba’e tuichavéva ojapova’ekue José Asunción Flores, ary 1925-pe. Upe tembiapópe omokyre’ỹkuri chupe iñirûngue Félix Fernández, Manuel Rivas Ortellado, Rudecindo Lugo, Darío Gómez Serrato, Silvestre Jovellanos, Santiago Torres, Manuel Cardozo ha Gerardo Fernández Moreno. Pumbasy ypykuéniko “Jejui” ha upéi oî ko’âva: “Arribeño resay”, “India”, “Ka’aty”, “Ne rendápe aju”, “Panambi Vera”, “Paraguaýpe”, “Nde ratypykua”, “Obrerito”, “Gallito Cantor”, “Purahéi Paha”, “Mburikao”, “Ñasaindýpe”, “Ñande aramboha”, “Punta Karapâme Serrato ndive”, hetaiteve ambue apytépe. La obra cumbre de José Asunción Flores fue la creación de la Guarania, en el año 1925. En ese cometido siempre fue alentado por sus amigos Félix Fernández, Manuel Rivas Ortellado, Rudecindo Lugo, Darío Gómez Serrato, Silvestre Jovellanos, Santiago Torres, Manuel Cardozo y Gerardo Fernández Moreno. La primera guarania fue “Jejuí”; a la cual siguieron “Arribeño Resay”, “India”, “Ka’aty”, “Nde rendápe aju”, “Pananbi Vera”, “Paraguaýpe”, “Nde ratypykua”, “Obrerito”, “Gallito Cantor”, “Purahéi paha”, “Mburikao”, “Ñasaindýpe”, “Ñande aramboha”, “Punta Karapâme Serrato ndive”, entre muchísimas otras composiciones.

 

            Pumbasy réra osêkuri Manuel Ortíz Guerrero apytu’ûgui. Pe ñe’ê Guarania niko ou Guaranígui, ha upe guive ojepurúkuri oñembohéra haĝua upe mba’epu pyahu, hekombeguéva ha oñandukáva vy’a’ỹ, mba’embyasy ha py’arasy. El nombre Guarania se debe a Manuel Ortiz Guerrero. La voz Guarania deriva de la palabra Guarani y desde su creación por Flores fue usada para nominar este nuevo género musical, de ritmo lento y caracterizado por ser triste, melancólico y doliente.

 


Casa de José Asunción Flores

 

ooo000ooo

ARRIBEÑO RESAY

Ombopurahéi: José Asunción Flores – Ohai: Rigoberto Fontao Meza.

I
Llorar la pena de amar fatal

a una mujer infiel

que miente un querer sin fe, cruel

y sufriendo por una mujer

que nos mata el querer sin pensar

yo prefiero a nadie querer

no tener corazón.

II
Vivir sin otra ilusión así

vacío el corazón de amor

lleno de dolor es no vivir

yo prefiero vivir sin amar

mis penas al viento cantar

y a salas con ellas llorar

y saber mi dolor.

III
Arribeño-mi resa pypuku

resa ry’aipa, upévako che.

Rehendusérô “Arribeño resay”, José Asunción Flores ha Rigoberto Fontao Meza (Los Cumbreños rupive), ehesakutu ko’ápe (http://www.4shared.com/account/audio/_NbP1aLi/03_-_Los_Cumbreos_-_A...)

ooo000ooo

INDIA
Ombopurahéi: José Asunción Flores – Ohai: Manuel Ortíz Guerrero

I
India, bella mezcla de diosa y pantera,

doncella desnuda que habita el Guairá.

Arisca romanza curvó sus caderas

copiando un recodo de azul Parana.

II
De su tribu la flor,

montaraz guajaki.

Eva arisca de amor

del Edén Guarani.

III
Bravea en las sienes su orgullo de plumas,

su lengua es salvaje panal de eirusu.

Collar de colmillos de tigres y pumas

enjoya a la musa de Yvytyrusu.

IV
La silvestre mujer

que la selva es su hogar

también sabe querer

también sabe soñar.

Rehendusérô “India”, José Asunción Flores ha Manuel Ortíz Guerrero mba’e (Vocal Dos rupive), ehesakutu ko’ápe (http://www.youtube.com/watch?v=-ykqVt7sEiw)

ooo000ooo

NE RENDÁPE AJU

Ombopurahéi: José Asunción Flores – Ohai: Manuel Ortíz Guerrero

I

Mombyry asyetégui aju ne rendápe nemomorâségui,
ymaite guive reiko che py’ápe che esperanza-mi.
Mborayhu ha y’uhéigui amanombotáma ko’ápe aĝuahêvo,
tañesûna ndéve ha nde poguivepa chemboy’umi.

II

Yvotýnga’u hína ko che rekove,
aipo’o haĝua rojapi pýpe.

He’íva nderehe los karia’ykuéra pe imandu’á rupi,
kuña nderorýva música porâicha naimbojojahái.

III
Chékatu ha’éva cada ka’aru nderehe apensárô,
ikatuva’erâ nipo che ichugui añembyesarái.

Che azucena blanca ryakuâvurei,
eju che azucena torohetûmi.

IV

Ku clavel potýicha neporâitéva repukavymírô,
ne porâitevéva el alba potýgui, che esperanza-mi.
Na tañemondéna jazmin memetégui che rayhuhaĝuáicha,
ha ku che keguýpe che azucena blanca che añuâmi.

V

Yvotynga’u hína ko che rekove,
aipo’o haĝua rojapi pýpe.

Yvága hovýicha nde resa iporâva che tormento-râ nga,
nde juru ojogua ku y potîkurúrô rosa pytâite,
ndéicha avei porâva ne hermana-va’erâ niko umi estrella-kuéra,
nderechasetéguinte moimbijoáva cada pyhare.

Rehendusérô “Ne rendápe aju”, José Asunción Flores ha Manuel Ortíz Guerrero mba’e (Los Troveros de América rupive), ehesakutu ko’ápe (http://www.youtube.com/watch?v=V0a-cbZKohY)

 

ooo000ooo 

PANAMBI VERA

Ombopurahéi: José Asunción Flores – Ohai: Manuel Ortíz Guerrero

I

Panambi che raperâme
Resêva rejeroky,
Nde pepo kuarahy’âme
Tamora’e añenotỹ.

Reguejy haĝua che pópe
Aikóva’anga romuña,

Ha torýpe, torypápe
Che áripi rehasa.

II

Nde réra oikóva
Ku eíra saitéicha
Che hay’okuápe,
Ha omboasukáva
Chéve amboy´úvo

Che resay.

III

Ku ñuatîndy rupi,
Ñu, ka’aguýre,
Ne muñahápe,
Iku’ipáva’anga

che pópe huguy syry.

IV

Panambi,
Ndeichagua Tupâ rymba
Pipo oime iporâva,
Resê yvytúndie
Che yvotytýre ndesaraki.

Remimbivérô

Ko che resápe
Remimbipáva,
Tove mba’éna
Nde rapykuéri
Tañehundi.

Rehendusérô “Panambi Vera”, José Asunción Flores ha Manuel Ortíz Guerrero mba’e (Luz Aurora rupive), ehesakutu ko’ápe (http://www.youtube.com/watch?v=PTwuAdxDbGk)

0 comentarios