Blogia
Guarani

15 DE AGOSTO: FUNDACIÓN DE ASUNCIÓN, MOKÔIVE ÑE'ÊME

ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANI
Agosto, Mes del Idioma Guarani 2010


FUNDACIÓN DE ASUNCIÓN – PARAGUAY ÑEMOPU’Â

Ohai: David Galeano Olivera

Táva Paraguay oñemoheñóikuri ára 15 jasypoapy ary 1537 jave. Juan de Salazar y Espinoza niko upe imopu’âhare. Ha’éngo ouva’ekue Amérikape karai Pedro de Mendoza ndive. 15 jasypoapy niko ha’e Virgen de la Asunción ára, upévare Salazar ombohérakuri chupe Nuestra Señora Santa María de la Asunción. Guarani ñe’ême katu héra Paraguay. La Ciudad de Asunción nació el día 15 de agosto del año 1537. Su fundador fue Don Juan de Salazar y Espinoza. Él llegó a América acompañando a Don Pedro de Mendoza. El 15 de agosto es el día de la Virgen de la Asunción, por eso Salazar bautizó al fuerte con el nombre de Nuestra Señora Santa María de la Asunción. Su nombre en Lengua Guarani es Paraguay.


Vista aérea de la Ciudad de Asunción - Táva Paraguay yvate guive


Paraguay rogaguasu oñemopu’âkuri Guarani Kario retâme, ha’éva’ekue umi oikóva y Paraguay rembe’ýpe. El fuerte de la Asunción se erigió en el territorio de los Guarani Kario, que vivían en la costa del río Paraguay.


Panteón Nacional de los Héoes y Oratorio de la Virgen de la Asunción


Paraguaýpe ojehero Tavakuéra Sy. Añetehápe, Paraguaýgui osêkuri umi omopu’âva’ekue Táva Buenos Aires, Corrientes, Santa Fe, Concepción del Bermejo, Santa Cruz de la Sierra, Santiago de Jerez ha Ciudad Real. Asunción fue bautizada Madre de Ciudades. En verdad, de Asunción salieron las expediciones que fundaron las ciudades de Buenos Aires, Corrientes, Santa Fe, Concepción del Bermejo, Santa Cruz de la Sierra, Santiago de Jerez y Ciudad Real.


Palacio de Gobierno


Upe guive Táva Paraguay okakuaa. Ko’áĝa niko oiko ipype peteî sua tapicha; ha Paraguáy Retâ tuichakue javevépe oiko haimete pokôi sua tapicha. Desde entonces la Ciudad de Asunción se extendió. Actualmente viven en ella un millón de habitantes; en tanto que, en la República del Paraguay hay una población de casi siete millones de habitantes.


Hotel Guarani


Táva Paraguay niko ha’e Paraguáy Retâ tavaguasu; ha upévare ipype ojehaitypo tetâ motenondeharakuéra (Tetâ Ruvicha, Tetâ Amandaje ha Tetâ Tekojoja Ruvicha). Reikuaasevérô Táva Paraguay rehegua, ehesakutu ko’ápe: http://www.mca.gov.py/inicio.htm. La Ciudad de Asunción es la capital de la República del Paraguay. Es la sede de los tres poderes del Estado (Ejecutivo, Legislativo y Judicial). Si desea obtener más datos sobre la Ciudad de Asunción, haga clic aquí: http://www.mca.gov.py/inicio.htm

Táva Paraguay oguereko ko’áĝa 69 tekoha, umíva apytépe oî heta héra Guaraníva. La Ciudad de Asunción cuenta en la actualidad con 69 barrios, varios de ellos con nombres en Guarani.


Asunción y sus Barrios


La Encarnación, Catedral, General Díaz, Pettirossi, San Roque, Ricardo Brugada (Chacarita), San Felipe, Las Mercedes, Ciudad Nueva, Seminario, Vista Alegre, Panambi Retâ, Panambi Vera, San Pablo, Terminal, Hipódromo, Nazareth, Villa Aurelia, Los Laureles, Mariscal Estigarribia, San Cristóbal, Herrera, Santa María, Itay, San Jorge, Ykua Satî, Manorâ, Villa Morra, Recoleta, Tembetary, Mburikao, General Caballero, Pinozá, Barrio Jara, Las Lomas (Carmelitas), Madame Lynch, Salvador del Mundo, Ñu Guasu, Mbokajaty, Mburukuja, Trinidad, Virgen de Fátima, San Rafael, Ita Enramada, Santa Ana, Bañado Santa Ana, Roberto L. Petit, Republicano, Pirizal, San Vicente, Bañado Takumbu, Barrio Obrero, Takumbu, Sajonia, Ita Pytâ Punta, San Antonia, Dr. Francia, Banco San Miguel, Tablada Nueva, Virgen del Huerto, Virgen de la Asunción, Bella Vista, Santo Domingo, Cañada del Yvaray, Botánico, Zeballos-kue, Loma Pytâ, San Blás, y Santa Rosa.

 

¡VY’APAVÊ TÁVA PARAGUAY NE ARAMBOTÝRE –

FELIZ CUMPLEAÑOS CIUDAD DE ASUNCIÓN!

 

ASUNCIÓN DEL PARAGUAY

Emiliano R. Fernández mba’e

I

Ndaikuaái ojehúva chéve cheko’ënte sapy’a

Che ygue yguerei rasaitéma ndavy’ái...

Ama’ë y Paraguaýre che resa angáko ikä

Ajuségui rohecha, Asunción del Paraguay.

II

Ymaitéma ku guyráicha aikove iñapytïmby

Iñañáva tekove che pepo anga oikytï

Noĝuahëiva che rendápe peteï ára tory

Chepejúva’erä po’ápe chereru rohechami

III

Áĝa péina Ñandejára “iporämante” he’i

Ha peteï guyra’imi cherendápema ojokuái

Cherupívo ipepo ári chereru rohechami

Amano mboyve jaíre, Asunción del Paraguay

IV

Nendivéma cheko’ëvo che pytu arumijey

Chepeju yvytu ambue noĝuahëivami amoite

Omymýi che py’apy, oikovéma che ruguy

Oje’omive ichugui tukumbo rapykuere

V

Aheja che rembiayhu jepevéramo ambyasy

Añandúva chejopy tekorasy chembokuerái

Aheja avei che symíme tapere ha pore’ỹ

Ajuségui nderechávo, Asunción del Paraguay

VI

Cherasy techaga’úgui iñypytü che rekove

Ha amoite javorái guýpe nahi’äi chéve amano

Ha aru che korasöme ojehýiva ku pere

Ha kyvömante ikatúne yvotýpe aipohäno

VII

Rehendúva apurahéirö rehendúva che ñe’ë

Rehendúva chepy’ambúrö che rova nderehechái

Kóina upévare aru mbykymi ajapova’ekue

Purahéi ndéve ĝuarä, Asunción del Paraguay

VIII

Ahetüma ku jazmín ahetü ave reseda

Hyakuävu Paraguay ko yvága ja’eha

Ahetüma ku cedrón che py’a rupirupi

Iporä ndaijojahái Juan de Ayolas tapỹimi

IX

Tomimbi mbyja ko’ë tahyapu Laurel rakä

Toveve pindo rogue leömi tosapukái

Ñande sy topukavy tomboveve iñakähoja

Imembýpe tohovasa, Asunción del Paraguay.

 

Rehendusérô “Asunción del Paraguay” (Emiliano R. Fernández mba’e), opurahéiva Quintana-Escalante, ehesakutu ko’ápe: http://www.youtube.com/watch?v=nR3TQgBNzsQ

ASUNCIÓN

De Federico Riera

I

Asuncion

que distantes tus recuerdos

van quedando para mi

Asuncion

sos mas dulce desde lejos

en el arpa guarani.

II

Mbyju’i pukuete

nderevevéva

jaha’anga tahechami

cuanto mas aime mombyry

rohayhu Paraguay.

III

Como novia que se pierde

alla en la bruma juvenil

se diluye en mi memoria

tu silueta femenil.

Viejos patios medievales

de tu estampa colonial

siempre eboco en mis nostalgias

capital del Paraguay.

IV

Asuncion

en la calma de tus calles

de un silencio evocador

Asuncion

flota el alma de leyenda

de tu vieja tradicion.

V

Jeruti, tu que llevas en el vuelo

un canto primaveral

llega y dile mis desvelos

que lo sepa mi Asunción.

VI

Como novia que se pierde

alla en la bruma juvenil

se diluye en mi memoria

tu silueta femenil.

Viejos patios medievales

de tu estampa colonial

siempre eboco en mi nostalgia

capital del Paraguay.

Rehendusérô “Asunción” (Mauricio Cardozo Ocampo), opurahéiva Eduardo Rivas, ehesakutu ko’ápe: http://www.youtube.com/watch?v=5PnbskwLS-c

0 comentarios