Blogia
Guarani

19 DE JUNIO: DÍA DEL ÁRBOL - YVYRA ÁRA

 

19 DE JUNIO: DÍA DEL ÁRBOL – YVYRA ÁRA

Ohai: David Galeano Olivera 

Leer original (hacer clic) en: http://groups.google.com.py/group/guarani-nee/web/19-de-junio-da-del-rbol---yvyra-ra

Yvyrakuéra niko opaite ka’avóicha oipytyvô mayma tekovépe oikóva ko yvy ape ári. Los árboles como todo vegetación cooperan con los seres vivos que que existen sobre la faz de la tierra.

Ha’ekuéra omomorâ ñande rekoha; ha upéicha avei, omo’â mymbakuérape; omombyta ha omombarete yvy; ha pe mba’e tuichavéva: omoheñói ha omohesâi pe yvytupytû potî mayma tekove ñaikotevêva jaikove haĝua. Yvyra, oñekytî rire, ojepuru ojejapo haĝua kuatia térâ, jepe’a; ha upéicha avei, ojejapo ichugui opaichagua yvyrape, apyka, mesa, karameĝua ha aorenda, okê, ovetâ ha óga. Ellos, además de embellecer con sus hermosos colores nuestro habitat; sirven de albergue a los animales; fijan y conservan los suelos; y esencialmente, generan el aire puro que los seres vivos necesitamos para vivir. El árbol, luego de ser cortado, se utiliza en la fabricación de papel o leña; como asimismo, se convierte en tablas, sillas, mesas, baúles y roperos, puerta, ventanas e inclusive viviendas.

Jahayhúrô ñande rekoha ha upekuévo ani haĝua japyta yvyra’ỹre, tekotevê -jaitývo peteî- hendaguépe ñañotỹ mbohapy. Si amamos nuestro medio ambiente y; a la vez, para demostrar nuestro respeto a los árboles, es necesario -al echar uno- plantar tres en su lugar.

Yvyra ñeñotỹ oî mokôichagua: 1)Yvyra ñotỹ ñemo’ârâ. Kóva ojejapo oñemo’âvo opavave mymbamimíme anítei omyangekôi chupekuéra yvytu térâ ama; avei, oñemo’âvo yvytúgui kógaty ha yvyra hi’áva; upéicha avei, oñeñangarekóvo yvy ha ýre; anítei yvy ikangy ha osyryry oky guasu jave; ha ipahápe, oñeñangarekóvo opaichagua ysyry rapére. 2)Yvyra ñotỹ ñemurâ. Kóva katu ojejapo yvyra ojehepyme’ê haĝua. Koichagua yvyra ñotỹ oikomeme ko’áĝa rupi ha upevarâ ojepuruve yvyra okakuaa guasu ha pya’éva. Ko’âvavagui ojejapo kuatia ha ambue ava rembipururâ. Existen dos tipos de reforestación: 1) Reforestación de protección; que se efectúa para brindar sombra a los animales y protegerlos del viento y la lluvia; también, para proteger del viento dañino los cultivos hortícolas y frutícolas; asimismo, para cuidar el suelo y el agua, a fin de evitar la erosión causada por las fuertes lluvias; y finalmente, para conservar el cauce de ríos y arroyos. 2) Reforestación comercial; que consiste en la plantación de árboles con fines comerciales. Esta modalidad se ha intensificado en la actualidad y a ese efecto, se plantan árboles de gran envergadura y de crecimiento rápido; que son utilizados para la fabricación de papel y otros enseres útiles al ser humano.

¡ÑAÑANGAREKÓKE ÑANDE KA’AGUY HA YVYRAKUÉRARE - VY’APAVÊ YVYRA ÁRARE! – ¡CUIDEMOS DE NUESTROS MONTES Y ÁRBOLES - FELIZ DÍA DEL ÁRBOL!

ÑANDE YVAKUÉRA 

Ohai: Deidamio González 

I

Yvakuéra he’êtéva ñane retâme hetáva

Aratiku hykupáva, guavirami, arasape

Rehetûseve seve pe yvytu ogueroguatáva

Ñane apynguáre oinupâva merô ryakuâ porâite

II

Takuare’ê, andai, narâha, pakuri ha tanchirína

Ijasukapáva líma hykue he’êterei

Hesa’yjupa aguai hi’ajujavérô hína

Pakova, níspero, piña ha sandia apyte tiri

III

Mángo, guavira, mamóne, arasa hái ha he’êva

hi’a apu’a pytâitéva okukúi ñangapiry

yvapovô, guapo’y, ñuatîngy hakâjyetéva

ha yvapurû ave oiméva hi’aju vera asy.

IV

Taruma, mbokaja, ovenia, apepu, garepuru, aguakáte

Ha’usémi ahechahápe amba’y ha’e inga, granada, mburukuja ha urumbe yvy pytâháre

Pindo, jakarati’áre iñakâhatâ guyra.

V

Ñandypa ha guaviju, kuruguái ha’e yvahái

ja’érô ndaja’epái he’êha yvapurûity

jatai ha juasy’ýpema péina ambohuguái

ha ku namombe’upái heta yva réra hemby.

VI

Imoingoveharakuéra ko yvy omoro’ysâva

opárupi jahecháva y sakâ porâetaite

hyakuâvu niñoasote ñahetû yvoty okára

arohorýva opa ára â Tupâ remimoîngue

0 comentarios